Prelegent rozpoczął wykład od opisania refleksji, jaka towarzyszyła mu podczas porównywania rytuału sakramentu chrztu stosowanego w X wieku, który zasadniczo nie różni się od obecnego rytuału chrztu, używanego w Kościele katolickim. Oznacza to, że chrzest Mieszka I przed 1050. laty w zasadniczych elementach przebiegał podobnie jak współczesny obrzęd chrztu. Ta niezmienność gestów liturgicznych bardzo mocno przemawia do współczesnego człowieka i pozwala doświadczać swoistą więź z poprzednimi pokoleniami chrześcijan. Jest to możliwe dzięki wielokrotnemu powtarzaniu i przeżywaniu tych samych znaków sakramentalnych, które – wbrew powszechnemu dziś nastawieniu, by „wszystko zrozumieć” – wcale nie wymagają ani pełnego zrozumienia ani specjalnych wyjaśnień czy komentarzy.

Papież Benedykt XVI przypomniał w liście apostolskim motu proprio „Summorum Pontificum” z 7 lipca 2007 r., że od Soboru Watykańskiego II w Kościele katolickim istnieją dwie formy sprawowania Najświętszej Ofiary, tj. forma nadzwyczajna w języku łacińskim opisana szczegółowo na Soborze Trydenckim (Mszał świętego Piusa V z roku 1570) i forma zwyczajna w językach narodowych, obecnie powszechnie praktykowana w liturgii (Mszał błogosławionego Pawła VI z roku 1970). Zdaniem prelegenta i autora książki „Historia Mszy. Przewodnik po dziejach liturgii rzymskiej” (Kraków 2010), te dwie formy rytu rzymskiego doskonale wzajemnie się uzupełniają i w niczym nie są sobie przeciwstawne. Dlatego idealnym rozwiązaniem byłaby sytuacja, gdyby w dużych parafiach wierni byli poinformowani, o której godzinie w każdą niedzielę sprawowana jest Msza Święta w formie nadzwyczajnej (łacińskiej) i o której w formie zwyczajnej. Takie rozwiązania są już stosowane w niektórych miejscowościach i bardzo dobrze są przyjmowane przez wiernych, którzy chętnie uczestniczą na przemian w jednej lub drugiej formie rytu rzymskiego. Obydwie bowiem pozwalają skutecznie „pamiętać” i nie „zapominać” gestów i symboli liturgicznych, w których spotykamy Zmartwychwstałego i żyjącego Chrystusa.

Po wykładzie wywiązała się dyskusja, w której poruszono m. in. zagadnienie popularności śpiewu gregoriańskiego, poziomu kształcenia i znajomości języka łacińskiego oraz kanonu fragmentów Biblii czytanych w rycie nadzwyczajnym i zwyczajnym Mszy Świętej. Spotkanie zakończyło się modlitwą o godz. 21:30.

Dr Paweł Milcarek– polski filozof i publicysta, w latach1992-2009prowadził wykłady w Katedrze Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej UKSW w Warszawie. Był dyrektorem II Programu Polskiego Radia (2008-09). Obecnie jest redaktorem kwartalnika „Christianitas”. W swoim dorobku ma publikacje naukowe z zakresu historii filozofii, metafizyki i historii liturgii.